Metabolizmayı yöneten tiroid hormonları vücudun bağırsak, beyin, kolesterol metabolizması, hormon sentezi, safra ve karaciğer fonksiyonları gibi birçok fonksiyonunda da görev alır. Bu açından master hormon da diyebileceğimiz önemli işlevleri olan Tiroid hormon sağlığı kişinin genel sağlığında da önemli bir belirleyicidir. Kronik stres, pituitary disfonksiyonu, hormonlar ve bağırsak florası besin eksiklikleri gibi birçok faktör tiroid sağlığı üzerinde belirleyicidir.
BRASSICA ailesi sebzeler;
- Kale,
- Brokoli,
- Karnabahar,
- Lahana,
- Brüksel Lahanası,
- Roka,
- Alabaş,
- Daikon / Japon Turpu
- Turp vb.
Bu gruba giren sebzeler aslında besin değeri yüksek antikanser ve antienflamatuar antioksidan fitokimyasallar ve lif yönünden zengin süper besinlerdir. Vitamin, mineral ve sülfür zengini fitobesinler olan kükürtlü bu sebzeler (Cruciferous) en büyük guatrojen besin grubudur.
Bu sebzelerin içeriğindeki antikanser madde olan ‘glukozinolat’ nedeniyle keskin koku ve tatları vardır. Araştırmalar glukozinatların detoksifikasyon (faz 2) sürecinde karaciğer fonksiyonlarını desteklediğini göstermektedir. Karaciğer’in T4 Tiroid hormonunu aktif T3 hormonuna çevrilmesinde kritik rolü vardır.
Badem, armut, çilek, kiraz, erik gibi meyve ailesi (rosaceae) ve tatlı patates, fıstık, ıspanak, tapyoka ve cassava yanı sıra bazı çevresel kimyasallar ve ilaçlar da guatrojeniktir. Örneğin; antibiyotikler, ağır metaller, ağrı kesiciler, lityum, oksalat, tarım ilaçları ve sigarada bulunan tiyosiyanatlar gibi. Fazla miktarda guatrojen alımı tiroid hormonları üretimi için gerekli olan iyotu bloke etmektedir.
Öncelikle ‘Guatrojenik’ nedir bir bakalım. Guatrojenik kelimesi tiroid dokusunun büyümesi anlamındaki ‘Guatr’ yapıcı besinler anlamındadır. Guatrojenler iyotun tiroid dokusuna girişini engeller. Dolayısı ile ortamda yeterince iyot olmadığında tiroid, T4 ve T3 tiroid hormonlarını üretemez. O nedenle tiroid fonksiyonları çalışmayan (hipotiroid) ve iyot eksikliği olan hastalar için bu tür sebzelerin tüketim şekli ve miktarının önemli olduğu belirtilmektedir.
Kimler riskli gruba girer?
- İyot eksikliği olanlar,
- Hipotiroid teşhisi olanlar
- İlgili süreçte İyot ihtiyacı %50 arttığı için hamile ve emzirenler.
Ne yazık ki birçok Tiroid hastasının kafası bu sebzelerin tüketimi konusunda karışık ! Gelelim en kritik sorunun cevabına;
Kükürtlü Sebzeler Tiroid Hastaları İçin Zararlı mı ?
Yukarıda kısaca bilgi verdiğim üzere bu sebzelerin guatrojenik etkileri nedeniyle tiroide iyot geçişini bloke etme potansiyeli var. İyot tiroid fonksiyonları için kritik bir mineraldir. Çok fazla miktarda ‘ÇİĞ OLARAK TÜKETİLDİĞİNDE’ iyot eksikliğine bağlı HİPOTİROİD’e neden olabilmektedir.
İyot eksikliğine bağlı Hipotiroid’in yaygın olduğu 1950’li yıllarda bu önemli bir sorun olarak görüldü ve birçok ülke önlem amaçlı iyotlu tuz uygulaması başlattı. İyotlu tuzun yaygınlaşması ile iyot eksikliği azaldı. Ancak iyot eksikliğinin yanı sıra ‘Fazla İyot tüketimi’nin de hipotiroide neden olduğunu gösteren araştırmalar göze çarpmakta.
Şunu vurgulamakta fayda var. Dünyaca ünlü birçok fonksiyonel tıp hekimi FAZLA İYOT tüketimi temelde bir bağışıklık sistemi sorunu olan HASHİMOTO hastalığı için bir RİSK FAKTÖRÜ olarak belirtmektedir.
Günümüzdeki tiroid hastalıklarının %90 oranında otoimmün tiroidit Hashimoto kaynaklı olduğu belirtiliyor. Düşünülenin aksine Hashimoto hastalığında iyot eksikliği çok yaygın bir durum değildir. Fonksiyonel Tıp’a göre Hashimoto gibi otoimmün hastalarının temelinde geçirgen bağırsak, sindirim ve emilim sorunları, toksik yük, inflamatuar beslenme, besin yetersizlikleri, enfeksiyonlar ve stres gibi çok çeşitli faktör söz konusu olabilir. Bu açıdan bakıldığında genel sağlık için gerekli optimal karaciğer fonksiyonları ve detoksifikasyon için bu besin grubu çok kritik öneme sahiptir.
Guatrojen sebzelerin sorun teşkil edebilmesi için çok fazla miktarda ve çiğ tüketilmesi gerekir. O nedenle uzmanlar eğer bu sebzelere karşı bir gıda hassasiyetiniz yoksa (!) Hashimoto hastaları için bir sorun teşkil etmeyeceği belirtilmektedir.
Sebzelerin Guatrojenik Etkisini Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?
- PİŞİRME işlemi sebzelerin guatrojen özelliğini büyük ölçüde azaltır. Buna karşın fermantasyon işlemi guatrojen içeriğini artırır ancak daha tehlikeli olan Nitrile oranını düşürür ve fermente etkisi de pozitif olur. Tiroid hastalarının bu gruba giren sebzeleri pişirerek ve aşırıya kaçmadan tüketmeleri önerilmektedir.
- Smoothie veya sebze sularının düzenli tüketimi fazla miktarda guatrojen tüketimine neden olacağı için dikkatli olunmalıdır. Sebze suları için sebzeler önceden bir miktar haşlayarak veya buharda pişirdikten sonra dondurmak suretiyle kullanılabilir.
- İyot ve Selenyum tüketimi artırılabilir. Yeterince besinsel iyot ve selenyum tüketilmesi guatrojenik etkisini azaltır. Deniz yosunu ve iyotlu tuzlar iyot kaynaklardır. Sadece ½ çay kaşığı iyotlu tuz dahi günlük iyot ihtiyacını karşılayacak miktardır. Brezilya cevizi, balık, et, ay çekirdeği, pişmiş bakliyatlar, portobello mantarları Selenyum kaynaklarından bazılarıdır.
KAYNAKLAR
- Kresser, C. 2018. Goitrogenic Foods and Thyroid Health https://kresserinstitute.com/goitrogenic-foods-and-thyroid-health/
- Kresser, C. 2018 RHR: Do Raw Vegetables Hurt Your Thyroid Health? https://chriskresser.com/do-raw-vegetables-hurt-your-thyroid-health/
- Do You Really Need to Give Up Kale, Cauliflower, and Other Cruciferous Vegetables When You Have Hypothyroidism? https://www.everydayhealth.com/hs/hypothyroidism/do-you-need-to-avoid-cruciferous-vegetables/
- Goitrogens, Thyroid Disease, and Your Diet https://www.verywellhealth.com/thyroid-disease-goitrogens-diet-3233164
- Preliminary observations on the effect of dietary brussels sprouts on thyroid function https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2419242/
- Wentz I. (2028) What Are Goitrogens and Do They Matter with Hashimoto’s? https://thyroidpharmacist.com/articles/what-are-goitrogens-and-do-they-matter-with-hashimotos/
- Laura B. Russell (2024). Brassicas: Cooking the World’s Healthiest Vegetables: Kale, Cauliflower, Broccoli, Brussels Sprouts and More
- Myers A. Cruciferous Vegetables Cause Thyroid Problems?https://www.amymyersmd.com/article/cruciferous-vegetables-cause-hashimotos/
Elif hanım yine harika bir araştırma olmuş
Kafamdaki karışıklıkları azalttı. Emeğinize sağlık 😊
Teşekkürler. Beğenmenize sevindim.
Teşekkürler elinize emeginize sağlık bir hasimato hastasi olarak ilgiyle okudum. Ancak bazi noktalarina eleştirim olacak. Fonksiyonel tip doktorları antikor seviyesi dusmeye başlayınca yuksek dozda iyot tedavisi de uyguluyor. Çünkü hastaların cogunlugunda iyot eksikligi de var. Bir diger noktada 1/2 cay kaşığı tuzun günlük iyot ihtiyacını karşıladığını yazmışsınız. Paket açıldığı andan itibaren iyot uçmaya başladığı için bir süre sonra ağzı acik güneş ışığına maruz kalan tuzlarimizda iyot kalmamis oluyor. Hasimato hastalarının gelisi guzel kendi kafalarina göre iyodür almamaları öneriliyor çünkü yaninda cinko selenyum takviyeleri de önemli ancak bu iyot tan kacmalari anlamina da gelmiyor. Ben şahsen iyodun çok tehlikeli bir sey gibi gosterilmesini ve kacilinilacak bir sey gibi lanse edilmesini tasvip etmiyorum. Instegramda Hasan Hüsnü Eren isimli hocayi takip etmenizi öneriyorum. Elinize emeğinize sağlık . Sağlıcakla ve Hoşçakalın. .
Iyot çok essansiyel bir mineral. Ancak benim de vurgulamak istediğim doktor kontrolünde ve test edilerek eğer eksikse (!) uygun dozda takviye edilebilecek bir mineral olduğu görüşündeyim. Ölçü ise aslında yine bir hekim yorumudur. Yani burada vurgulanmak istedenen vücudun ihtiyacı olan iyot miktarının aslında oldukça düşük olduğu ve birçok kaynaktan hali hazırda elde edilebildiği. Yani ek takviye kısmı incelikli bir nokta. Teşekkürler!