Keto Beslenme Tiroid ve Hashimoto Hastaları için uygun mudur ? 

Keto beslenme master antioksidan kabul edilen ‘Glutatyon’ düzeyini artırmak ve sağlıklı bir bağışıklık sistemini desteklemekle birlikte Hashimoto gibi bazı otoimmun hastalıklar için iyi bir seçenek olmayabilir !!

Söz konusu otoimmünite olunca uygulamalarda çok daha dikkatli olunması gerekiyor. Zira otoimmünite kendi içinde birçok dinamiği ve farklı faktörlerin tetiklediği bir immun dengesizliktir. Bu nedenle bu sorunun cevabı da kişiden kişiye değişiyor. Kimi Hashimoto hastaları keto beslenmeden fayda görebiliyor (!) olsa da genel olarak ‘çok düşük karbonhidratlı diyetlerin tiroid hastaları için uygun olmadığı’ görüşünde birçok uzman hem fikir. Zira kişinin ‘Makro besin ihtiyacı’ sağlık durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterebiliyor. 

Tiroid ve Hashimoto hastalarının ketojenik beslenme sırasında tiroid değerlerinin yakında takip edilerek makro besin oranlarının sağlık durumlarına göre uyarlanması en optimal yol gibi görünüyor. 

Hashimoto sorunu olanlar için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar söyle; 

• Geleneksel Keto diyette kullanılan yüksek yağ kaynakları; et, yumurta, peynir, balık, kuruyemişler, avokado, tereyağ, z.yağ vb.gibi sağlıklı yağlardır. Bunun dışında nişastasız sebzeler, az miktar orman meyveleri (berries) ve limon kullanılır. Keto diyette MCT ve Hindistan Cevizi yağı kullanılması tiroid dostu bir uygulamadır. Ancak Keto da yağ kaynağı olarak fazla miktarda süt ürünleri kullanılmaktadır. Oysa fonksiyonel uygulamalarda süt ürünleri Hashimoto’nun besin kaynaklı olası tetikleyicilerinden biri olarak görülmektedir.  
• Otoimmün Tiroidit/Hashimoto sorunu olan kişilerin elimine etmesi önerilen reactive besinler arasında kuruyemişler, nightshades ailesi bitkiler (patlıcan, domates vd.) ve yumurta keto diyette yoğun olarak kullanılmaktadır. Kişinin immün reaksiyon gösterme ihtimali olan bu besinleri çok tüketmesine neden olması açısından bir çatışma olabilir. 
• Araştırmalar düşük karbonhidrat beslenmenin T3, T4 tiroid hormonları, ve tiroid antikorları üzerindeki etkili olduğunu göstermektedir. Tüketilen karbonhidrat miktarı tiroid sağlığını doğrudan etkileyen bir faktördür. Zira T4’ün aktif tiroid hormonu olan T3’e çevrilmesi için insülin gerekir. İnsülinin çok düşük olması durumunda tiroid bulgularında artış gözlenebilir. Bu durumda karbonhidrat düzeyinin artırılması gerekecektir. 
• 2016 yılında 180 Hashimoto’lu kişiyle yapılan 21 günlük düşük karbonhidratlı beslenme deneyinde kişilerin Tiroid antikorlarında düşüş gözlenmiş. Ancak 120 epilepsi hastası çocuk ile yapılmıs bir başka deneyde ise çocuklarda tiroid değerlerinde ( serbest T3, T4, ve TSH ) gerileme ve hipotiroid gelişmiş. O nedenle Epilepsi nedeniyle Keto diyet yapanların tiroid değerlerinin izlenmesi önerilmektedir.
• Diabetes, Obesity and Metabolism isimli dergide Keto diyet ve açlık uygulayan kişilerde T3 değerleri düşmüş, reverse T3 değeri ise yükselmiştir. Yetersiz karbonhidrat tüketimi potansiyel olarak reverse T3 yükselterek Hipotiroide neden olabilmektedir. Açlık durumunda vücut metabolik hızı yavaşlatıyor. 

• Karaciğer  sorunu Hashimoto hastalarında sık görülen bir durumdur. Karaciğer sorunu tiroid ilaçlarında T4’ün T3’e dönüşümünü de olumsuz etkilemekte ve toksin birikimine neden olmaktadır. Tiroid sağlığı için karaciğerin desteklenmesi önemlidir. Keto beslenme ise karaciğere ek yük bindiren bir beslenme türüdür. Keto diyetten önce Tiroid hastalarında karaciğer detoks özelliğinin desteklenmesi önemlidir. 
• Keto diyette Hashimoto hastaları mide asidi ve sindirim enzimi eksikliğinden kaynaklanan enerji düşüklüğü sorunu yaşayabilir. Protein ve yağların sindiriminde görev alan enzim yetersizliği kötü emilim ve besin yetersizlikleri meydana getirebilir. Sindirim enzimi desteği (HCL) protein, kalsiyum, B12 ve demir emilimi için önemlidir. 
• Tiroid hastalığında karaciğer safra ve pankreas sistemleri ile ilgili sorunlar nedeniyle yağ emilim problemi görülebilir. Yağların emilimi düzgün olmadığında kişi sindirim, cilt ve hormonal sorunlar yaşayabilir. Bunun için yağlı yemeklerin sindirimi için pankreas enzimi ve karaciğer-safra desteği almak gerekebiliyor. 
• Tiroid fonksiyon bozukluğu olan kadınlar, özellikle de hormonal değişimlerin yoğun  olduğu premenopoz döneminde Keto diyetinde zorlanmaktadır. Hormon dengesi için karbonhidrat ihtiyacı vardır. Stres ve ketosis adrenaller/böbrek üstü bezlerinde strese neden olabilmektedir. Bu nedenle keto beslenmeye başlamadan önce stres kontrolü konusunun ele alması gerekir. 

Otoimmun/Hashimoto Dostu Keto Beslenme Mümkün mü?

Şimdi gelelim bu bilgiler ışığında asıl can alıcı sorunun cevabına. Hızlı kilo vermeye ek olarak T2 diyabet ve kalp hastalıkları riskini azaltma, beyin ve nörolojik hastalıklarının, ayrıca bazı kanser türlerinin tedavisinde etkili olması ve uzun yaşam gibi sayısı faydası belirtilen keto beslenmeden Tiroid ve Hashimoto hastaları nasıl yararlanabilir? 

Bunca zaman ketojenik diyet konusunda okuyup tiroid ile ilişkili olarak değerlendirme yaparken bir defa daha şunu anladım. Bilgiyi doğru sentezlemek gerçekten çok önemli. Yani aynen beslenme konusunda olduğu gibi ‘Ne kadar sağlıklı beslendiğinizden ziyade ne kadar iyi sindirebildiğiniz önemli ‘. Olaya tek çerçeveden bakmak da resmi anlamayı engelleyen bir faktör. 

Öncelikle tekrar etmek gerekirse eğer Tiroid ve Hashimoto hastasıysanız Keto beslenme konusunda daha dikkatli olmalısınız. Diyetin etkisi genel sağlık durumunuz, sindirim ve karaciğer fonksiyonlarının, stres durumuz gibi diğer faktörlere bağlı olarak kişiden kişiye durum değişebiliyor. 

Ketojenik beslenmenin inflamasyonu düşürme, kan şekerini dengeleme ve yağ yakımını sağlama gibi birçok faydasını göz önünde bulundurduğumuzda ‘modifiye etmek koşulu ile’ otoimmün hastaların keto beslenmeden yarar görebileceğini düşünen fonksiyonel uzmanlar var. Bunların başında dünyaca ünlü fonksiyonel hekim Dr. Terry Wahls geliyor. 

Bilindiği üzere Wahls ileri düzey MS hastalığını hızlı biçimde geriletmeyi ve kontrol altına almayı başarmış dünyaca ünlü saygıdeğer bir hekim. Kendi hastalığının yönetiminde de kullandığı beslenme biçimini protokol haline getirmiştir.  Dr. Wahls geliştirdiği protokolde özellikle ‘besin çeşitliliği’nin önemine vurgu yapıyor. Wahls Protokolü özellikle de ileri düzey nörolojik bulguları olan otoimmün hastalıkların tedavisinde etkilidir.

Wahls protokolü 1. Wahls, 2. Wahls Paleo ve 3. Wahls Paleo Plus şeklinde 3 aşamalı bir diyettir.  Sağlık durumuna göre aşamalı olarak uygulanmasını önerdiği protokolün son aşaması olan ‘Wahls Paleo Plus’ ketojenik diyetin modifiye versiyonu olan MCT Ketojenik Diyet’tir. 

MCT (Medium Chain Triglycerides) hindistan cevizi yağı ve MCT yağda bulunuyor. MCT yağı hindistan cevizi yağının daha konsantre bir türüdür. Bu yağlar ketosis’e kolay girmeyi sağlamanın yanı sıra daha fazla sebze vd. Ile karb oranını yüksek tutmayı mümkün kılıyor. Standard ketojenik 25gr karb izin verirken MCT ketojenik 60-100gr karb’a kadar çıkmayı mümkün kılıyor. 

‘MCT Ketojenik Diyet’ klasik keto’ya göre daha fazla karbonhidrat kullanarak daha hızlı ketosise girmeyi sağlıyor. WP Plus’da yağ kaynağı olarak MCT yağı ve coconut ürünlerine ağırlık verilmektedir. Ve standart Keto diyetten farklı olarak süt ürünleri yoktur. Günlük önerilen sebze tüketim miktarı ise 4-6 porsiyondur. Dediğim gibi Terry Wahls kronik hastalıkların tedavisinde hatta sağlıklı bir insan için dahi ‘Besin Çeşitliliği’nin kritik önemi olduğunu savunmaktadır. Besinlerin takviyelerden ziyade doğal olarak sebze ve meyvelerden (lokal ve organik olarak) alınmasının önemini vurgulamaktadır. 

Dr. A. Myers’ın da Hashimoto hastalarına önerisi Keto diyeti modifiye etmeleri ve Karbonhidrat miktarını tiroid için güvenli aralık olarak belirttiği günlük 50gr ‘da tutmaları şeklindedir. 

Dr. Amy Myers Ketojenik diyet uygulamak isteyen otoimmün hastalar için Keto dostu ‘Otoimmun Paleo’ (AIP) önerisinde de bulunuyor. Dr. Myers otoimmünite için uyarlanmış modelde yukarıda belirtilen tüm olası riskleri; çok düşük karb ve alerjen riski olan gıdaları da dikkate alınarak alternatifler sunuyor. 

Klasik ketojenik diyette karbonhidratlar makro hesabındaki ağırlığı %5 iken Myers’in önerdiği ‘pseudo-ketojenik’ isimlendirdiği modelde Karb oranı  15-20% (30-50gr) şeklindedir. Ayrıca standart ketojenikte yer alan ancak otoimmün diyette yer almayan gıdalar yerine de önerileri şu şekilde. 

• ‘Yumurta’ yerine otla beslenen hayvan eti, deniz somonu, sağlıklı yağlar, avocado, düşük karb sebze ve yeşiller. 
• Dönüşümlü olarak tüketmek kaydıyla kök sebzeler ve limitli olarak taze meyveler.
• Tereyağ yerine hindistan cevizi yağı ve kreması. 
• Peynir yerine ciğer ezmesi veya vegan yeşil kabak peyniri, 
• Süt ürünleri yerine hindistan cevizi sütü ve yoğurdu. 
• Kuruyemişler yerine ise ‘tigernut/ yer bademi. 
• Nightshade ailesine giren sebzeler yerine düşük karb diğer tüm sebzeler şeklinde uyarlamalar. 

Fonksiyonel uzmanlardan bir diğeri olan Dr. David Jockers da tiroid hastalarının çeşitli uyarlamalarla ketojenik diyetten faydalanabileceği görüşünde. Dr. Jockers’in önerisi ise haftanın bir günü karbonhidrat oranını yavaş sindirilen karb ile (örn tatlı patates) artırma (cyclic keto) ve tiroid hastalarında sorun olan mide asidini ve sindirim enzimlerini takviyelerle destekleme şeklinde.  

Dr. Axe de ketojenik diyetin ihtiyaçlara göre modifiye edilmesinden ortaya çıkan 9 keto diyet türü olduğunu belirtiyor. Standart keto (%75 yağ, %20 protein, %5 karb) uygulayamayanlar için modifiye keto (%40 yağ, %30 protein, %30 karb) cyclic keto (haftada 1-2 karb oranını yükseltme) veya sınırlandırılmış, hedefli ve vejeteryan keto gibi farklı tipleri söz konusu. Dr. Axe özellikle de olası düşük karb’dan etkilenen tiroid hastaları ve hormonal sorunları olan kadınlara cyclic keto versiyonu öneriyor. 

Dr. Hyman’ın The Food adlı son kitabında (2018) işlediği başlıklardan biri olan ‘yağlar’ konusu ve devamında ketojenik beslenme ile ilgili değerlendirmelerine ayrı bir başlık altında yer vermiştim. 

Dr. Hyman’ın kitabının ilgili bölümünde vurguladığı konulardan biri de ketojenik beslenmeden daha fazla yarar görmek için MCT ve Hindistan Cevizi yağı tüketerek keton üretimini teşvik etmek şeklindeydi. Dr Hyman bu şekilde rafine şekerden uzak durarak sağlıklı karbonhidratları fazla sınırlamadan keton üretmenin mümkün olacağını belirtiyor. 

Dr. Paul Jaminet ‘The Perfect Health Diet’ adlı kitabın da yazarı olan bir biliminsanı. Kendisi ‘standart ketojenik diyet’ uygulayarak zarar görenlerden. Bu kapsamda ketosis sürecinde dirençli nişasta, sağlıklı karb tüketiminin önemine değinerek kitabında MCT yağ tabanlı ketojenik beslenmeyi savunuyor. 

Dr. Terry Wahls ve Dr. P Jaminet eğer doğru uygulanmaz ise standart ketojenik diyetin otoimmün hastalıkları tedavi etmekten ziyade alevlendirdiği konusuna birleşiyorlar. Bunun nedeni ise daha önce Dr. Sarah Ballantyne’ın da vurguladığı gibi karbonhidratların ciddi oranda sınırlanmasının bağırsaklarda mukus örtüsünü bozarak bakterileri bağışıklık hücreleri ile karşı karşıya getirebileceğidir. Dr. Jaminet’in teorisi düşük karb’e bağlı olarak bağırsaklarda çoğalan bakteriyel enfeksiyonlar ve fazla miktarda et tüketiminin Hashimoto’ya neden olduğu yönündedir.

Tüm bu sentezler ışında benim vardığım sonuç şu ki sağlığımız hakkında her zamanki gibi en doğruyu yine kendi bedenimiz biliyor. Keto dahil herhangi yeni bir beslenme modeline geçerken dikkat etmemiz gereken ilk kural etraflıca bilgi edilip ön değerlendirme yapmak ve değişiklik sürecinde de ‘vücudumuzu iyi dinlemek’ olmalı. Biyo Bireysellik bu anlamda çok kıymetli. Kime neyin yarayıp neyin yaramayacağı o kadar çok faktöre bağlı ki. Kimisine iyi gelen diğerine zehir olabilir. O yüzden tek kalıp uygulamalardan kaçınmak en doğrusu. Bu anlamda sağlık durumumuz, içinde yaşadığımız çevresel koşullar, stres düzeyimiz  gibi birçok konuyu dikkate alarak hareket etmemiz en optimum ve akılcı olan yol gibi görünüyor. 

KAYNAKLAR

1. https://www.thepaleomom.com/how-ketogenic-diet-wreaks-havoc-on-your-gut/
2. https://www.thepaleomom.com/adverse-reactions-to-ketogenic-diets-caution-advised/
3. https://thyroidpharmacist.com/articles/using-ketogenic-diet-hashimotos/
4. https://chriskresser.com/do-you-need-to-increase-your-daily-carb-intake/
5. https://www.amymyersmd.com/2018/03/keto-diet-autoimmune-disease/
6. https://www.amymyersmd.com/2018/03/should-you-try-keto-diet-if-you-have-hashimotos/
7. https://www.amymyersmd.com/2018/03/try-keto-diet-hypothyroidism/
8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1249190
9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28076316
10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4709725/
11. https://www.amymyersmd.com/2018/03/keto-diet-aip-friendly/
12. https://drjockers.com/ketogenic-diet-hypothyroid/
13. https://drruscio.com/low-carb-keto-diets-bad-gut-health/
14. https://drchristianson.com/is-the-ketogenic-diet-safe-for-those-with-thyroid-disease/
15. Hyman, M. “Fats and Oils” FOOD: What the Heck Should I Eat? New York: Hachette Book Group, 2018. 147-170. Print.
16. http://www.phoenixhelix.com/2015/06/06/episode-20-ketogenic-diets-with-terry-wahls-and-paul-jaminet/
17. http://perfecthealthdiet.com/2015/02/neu5gc-autoimmunity-hashimotos-hypothyroidism
18. https://www.thepaleomom.com/nutrient-density/
19. https://www.thepaleomom.com/tpv-podcast-episode-140-the-danger-of-ketogenic-diets
20. https://draxe.com/nutrition/diets/guide-to-keto-diet-for-beginners/
21. https://draxe.com/nutrition/diets/carb-cycling-diet/
22. Wahls, T. L., & Adamson, E. (2014). The Wahls protocol: How I beat progressive MS using Paleo principles and functional medicine. New York, N.Y.: Avery/Penguin