Vagus siniri beyinden çıkan toplam 12 kranial sinirden biri ve en kompleks olanıdır. Vagus kelimesi ‘gezgin’ kelimesinin latince karşılığıdır. Zira vagus siniri beyinden enseye, göğüse, iç organlara (karaciğer, safra, böbrekler) ve bağırsaklara kadar uzanan en uzun sinirdir. Vücuttaki birçok otomatik fonksiyonu düzenlemekten sorumludur. İnflamasyon sistemini yönetmek Vagus Sinirinin en önemli görevlerinden biridir.
Beyinden bağırsaklara uzanan ve tüm organlara ve organlardan bilgi taşıyan vagus siniri insan vücudunda aynen bir ‘orkestra şefi’ görevi üstlenmektedir. Farklı organların ve hücrelerin fonksiyonlarını düzenlemektedir ki bu görevini ancak optimal şekilde çalıştığında yapabilmektedir. Sinyal iletimindeki disfonksiyon vücuttaki uyumun kaybolmasına ve nihayetinde hastalıklara neden olmaktadır.
Vagus Siniri fonksiyonlarına kısaca bakacak olursak;
- Soluk yolunun ve ses tellerinin çalışması,
- Nefes kontrolü,
- Kalp atış hızının kontrolü,
- Kan basıncı kontrol,
- Karaciğerin kritik birçok fonksiyonunu yönetmek,
- Açlık ve tokluk hislerini, kan şekeri ve insülin düzeyini kontrol etmek,
- Pankreastan sindirim enzimlerinin salınmasını yönetmek,
- Bağırsakların motor fonksiyonlarını yönetmek,
- Bağışıklık sisteminin aktivitesini yönetmek
Gibi insan sağlığı için oldukça kritik süreçleri yönetiyor. Gerçekten de etkileyici değil mi sizce ? İnsan ne yapıp ne etmeli, öğrenmeli ve VN mutlu etmenin ve onu çalıştırmanın yollarına bakmalı.
İnsan Gut’ında 200 milyon nöron mevcut. Yani bir kedi veya köpeğin beynindeki miktar kadar. Eğer kedi veya köpeğin akıllı olduğunu düşünüyorsanız bağırsaklarınız da o kadar akıllı. O yüzden 2. Beyin kabul ediliyor.
Üst beynimiz merkezi sinir sistemine bağırsaklardaki beynimiz ise enterik sinir sistemine sahiptir. Her iki sinir sistemi birbiri ile sürekli iletişim halindedir ve bu iletişim VAGUS SİNİRİ üzerinden olur. Vagus bilgi akışının büyük bir kısmı bağırsaklardan beyne, aşağıdan yukarı olmaktadır. Sadece %20’si beyinden bağırsaklara doğru çalışmaktadır.
Günümüzde bilim insanları vagus sinirini elektrikle uyaran stimulatörleri inflamasyon kaynaklı hastalıkları tedavi etmek için kullanmaktadır.
2019’da Annual European Congress of Rheumatology (EULAR 2019) kongresinde sunulan bir pilot araştırma sonucuna göre vagus sinirinin elektro uyarımı romatizma / RA hastalarının tedavisinde iltihabı azaltmada etkili olduğu görülmüştür. Buna benzer daha önce yapılan araştırmalar da mevcuttur.
Vagus sinirini tonlamak için etkili yöntemlerden birkaçı Yoga, soğuk duş ve derin nefestir.
Vagus Sinirini Nasıl Uyarırız ?
Günümüzde epidemik hale gelen kronik hastalıkların en önemli nedenlerinden birisi kronik inflamasyondur. Vücudun inflamasyon tepkisi hastalıkların gelişmesinde ve devamlılığında, kronik ağrılarda önemli rol oynamaktadır. Kronik inflamasyonun vücudun strese gösterdiği tepki ile büyük oranda ilişkisi bulunmaktadır. Bu nedenle bilim insanları sinir sisteminin ‘savaş veya kaç’ tepkisinin azaltırması inflamasyonun düşürülmesinde etkili olmaktadır.
Vagus sinirinin uyarılması ile vücuttaki inflamasyon azaldığı görülmüştür. Bu nedenle bilim insanları doğal yollarla vagus siniri tonlamasının mümkün olmadığı durumda bazı iltihaplı kronik hastalıklarda vagus siniri stimülatörü (VNS) kullanmaktadır.
Vagus siniri uyarımı başta epilepsi ve depresyon tedavisinde cilt altına yerleştirilen bir stimülatör ile yapılmaktadır. Ayrıca dış kulak üzerine tragus bölgesine yerleştirilen stimülatörler de mevcuttur. Bu VS stimülatörü titreşim yoluyla beyne vagus siniri üzerinden beyne uyarı göndermeyi ve parasempatik moda geçişi sağlar.
Bilim insanları VS uyaranını baş ağrısı, romatizma, UBS, bipolar, obezite ve Alzheimer gibi hastalıkların tedavisi için kullanma üzerinde çalışmaktadır.
1921 yılında Alman bilim adamı, Otto Loewi vagus sinirinin uyarılmasının Vagusstoff olarak adlandırılan bir maddenin salınımı ile kalp atım hızını yavaşlattığı bulmuştur. Vagusstoff acetylcholine olarak bilim insanları tarafından bulunan ilk nörotransmitterdir.
Vagus siniri parasempatik sinir sisteminin temel bileşenidir. Derin diyafram nefesi vagus sinirinin uyarımı ile kalp atım hızını ve kan basıncını düşürmek için anksiyete tedavisinde de kullanılan bir yöntemdir.
Vagus Siniriniz Düzgün Çalışıyor mu ?
Dr Datis kharrazian vagus siniri fonksiyonlarını değerlendirmenin pratik yönlerine işaret ediyor. Bunlardan ilki bağırsak hareketleri ile ilgili.
Vagus siniri bağırsak hareketlerinden de sorumlu olduğu için karnımızı dinlendiğinde sesler gelmesi beklenir. Dr Kharrazian eğer bağırsaklar ve beyin arasındaki iletişim bozulmuş ise bu sesi duyamayız diye belirtiyor.
Bir diğer test yolu da küçük dilimizdir. VS’i küçük dilimizin yukarı aşağı hareketini de kontrol eder. Dolayısı ile ağzımızı açıp ‘aaaaa’ dediğimizde hareket etmesi beklenir. Vagus sinirinde bir sorun varsa bu hareket çok belirgin olmayacaktır.
Son olarak ‘kusma refleksi’ de Vagus sinirinin kontrolü altındadır. Bazı araştırmalar kusma refleksinin kronik sağlık sorunları ve beyin fonksiyonları sorunlu kişilerde az olduğuna işaret etmektedir.
Sağlığımız için bu kadar kritik öneme sahip olan vagus sinirimizi nasıl geliştirebiliriz sorusu geliyor insanın hemen aklında öyle değil mi ?
VAGUS SİNİRİ İÇİN EGZERSİZLER
Kaslarımız gibi nöronlarımızın da sağlıklı olmak için egzersize ihtiyacı vardır. Yeterince egzersiz yapılmadığında zaman içerisinde fonksiyonları zayıflar. Vagal tone zayıflığı bağırsak ve beyin fonksiyonlarını da doğrudan etkilemektedir.
Fonksiyonel nöroloji rehabilitasyonu zayıf nöronları uyararak daha fazla protein oluşturarak daha güçlü olmalarını sağlar. Buna pozitif plastisite adı verilir. Nörolojik egzersizler ile vagus kanalının fonksiyonlarını geliştirmek mümkündür.
Kişinin evde de kolaylıkla yapabileceği Vagal egzersizler şunlardır;
- Gargara – Gün içinde birkaç defa suyla gargara yapmak boğaz arkasındaki kasları aktive ederek vagus sinirini uyaracaktır. Vagus siniri yoluyla sindirim kanalı da (GI) yazılacaktır. Bu egzersizi birkaç hafta düzenli olarak yapmak vagal yolları güçlendirecektir.
- Öğürmek – Küçük tahta bir spatula yardımı ile boğazımıza öğürme egzersizi yaptırmak da vagus siniri üzerinde etkilidir. Etkisinin görülebilmesi için birkaç hafta yapılması önerilmektedir.
- Kahve Lavmanı – Bağırsak hareketleri yavaşlamış olan kişilere önerilen kahve lavmanı içeriğindeki kafein ile bağırsak hareketliliğini artırır ve lavman sırasında bağırsakların şişmesi de vagus’u uyarmaktadır.
- Sesli Şarkı Söylemek – Bu noktada aklıma güzel bir Çin atasözü geldi. Atasözü ‘Şarkı söyleyen hasta olmaz!’ şeklinde. Önceleri bunu pek anlayamamıştım ancak şimdi bunun Vagus siniri ile ilişkisini açıkça görüyorum.
Benzer şekilde sesli şarkı söylendiğinde boğazın arkasındaki kaslar çalışacağı için vagus da aktif olacaktır. O nedenle evde, arabada, banyoda aklınıza geldikçe yüksek sesle şarkı söylemek hem ruhunuzu gem de vagus kanalı ile domino etkisi yaparak tüm bedeninize şifa olacaktır. Ne kadar basit ve pratik bir uygulama öyle değil mi ?
KAYNAKLAR
- https://www.sciencedaily.com/releases/2019/06/190614082931.htm
- https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/vagus-nerve-stimulation/about/pac-20384565
- https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-athletes-way/201607/vagus-nerve-stimulation-dramatically-reduces-inflammation
- https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-athletes-way/201907/vagus-nerve-stimulation-the-outer-ear-takes-center-stage
- https://drknews.com/4-vagus-exercises-to-heal-gut/
- Navaz Habib. “Activate Your Vagus Nerve.”
Bir cevap yazın